Om de integrale benadering van de energietransitie op een bedrijventerrein mogelijk te maken, hebben we met Procap een procesmatige gebiedsgerichte aanpak ontwikkeld. De gebiedsgerichte aanpak biedt de kaders voor het invullen van een proces om te komen tot een breed gedragen plan voor het realiseren van een CO2-neutraal bedrijventerrein. Afhankelijk van de lokale context kan de uitvoering van het proces verschillen. De aanpak CO2-neutrale bedrijventerreinen staat aan het eind van deze blog in de vorm van een infographic samengevat.
Stap 1: Pak de kans
In de eerste stap wordt de lokale context situatie van het bedrijventerrein in kaart gebracht. Mogelijk zijn er lopende initiatieven op het gebied van duurzaamheid of heeft de gemeente beleid ontwikkeld voor het bedrijventerrein. De volgende actie is het samen met de gemeente opstellen van het beleidskader waarin de ondernemers zich kunnen bewegen. Ondernemers kunnen zitting nemen in een stuurgroep om de invloed van de lokale bedrijven op het proces formeel te borgen. In een startbijeenkomst worden de ondernemers geïnformeerd over het proces en uitgedaagd om zitting te nemen in de stuurgroep en gevraagd om te participeren in de totstandkoming van het uitvoeringsplan. Tijdens de startbijeenkomst worden het doel, de stappen en het verwachte resultaat gezamenlijk besproken en bepaald.
Stap 2: Ken de inhoud
Deze stap begint met analyseren van de lokale kenmerken door middel van een bestaande database (bijvoorbeeld uit de Energiepotentieelscan). Ook het in kaart brengen welke data aanvullend nodig is om een goed en betrouwbaar beeld te krijgen van het bedrijventerrein is onderdeel van deze stap. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de benodigde input voor de collectieve business case. Verschillende variabelen zijn toegespitst op drie pijlers van CO2-neutraal:
- Energiebesparing (zoals isoleren en hoog rendement installaties)
- Fossielvrij energieverbruik (zoals aardgasvrij en groene stroom)
- Lokale opwek van duurzame energie (zoals zonnepanelen en geothermie)
Daarnaast worden ook de kansen in kaart gebracht voor bijvoorbeeld bronnen van restwarmte, kansen voor aqua- of geothermie en bestaande laadpleinen voor batterij-elektrische vervoer. Ook worden de kansen voor de opwek van hernieuwbare elektriciteit in kaart gebracht. De bevindingen worden vervolgens gedeeld met de ondernemers om gezamenlijk de kansen en uitdagingen te bespreken. Ondernemers krijgen de mogelijkheid aangereikt om tot in detail doorrekeningen te doen op het niveau van het pand. Zo wordt het voor hen mogelijk om de implicaties voor de bedrijfsvoering goed in te schatten.
Stap 3: Zoek de samenwerking
Een belangrijke barrière in de energietransitie op een bedrijventerrein is het verantwoordelijkheidshiaat in de uitvoering van de energietransitie. Het is vaak niet duidelijk wie voor welke onderdelen verantwoordelijk is. Daarom is het belangrijk dat de rollen en de taken in kaart worden gebracht en met het maken van duidelijke afspraken worden verdeeld. Daarnaast is er op een bedrijventerrein vaak al kennis beschikbaar over verschillende relevante onderwerpen. Het in kaart brengen en betrekken van die kennis werkt versterkend voor het lokale eigenaarschap.
Stap 4: Denk oplossingsgericht
Met de huidige situatie, rollen en mogelijkheden in kaart gebracht, wordt er samen met de bedrijven nagedacht over wat wenselijk is. Zo wordt er bepaald wat de bedrijven zowel collectief als individueel willen op basis van wat er lokaal kan. Bedrijven kunnen hun eigen plannen en meerjarenbegroting koppelen aan de collectieve mogelijkheden. Door de professionele ondersteuning kunnen de mogelijkheden voor innovatieve (pilot-)projecten worden onderzocht, kan externe kennis worden betrokken en kunnen verschillende (subsidie-)regelingen worden ingezet. In de totstandkoming van de (voorkeurs-)scenario’s wordt rekening gehouden met de unieke eigenschappen van bedrijfspanden en bedrijfsprocessen. Hiervoor is maatwerk per bedrijf nodig. Dit maatwerk vergroot de investeringsbereidheid van bedrijven, omdat een economisch verantwoorde ontwikkeling mogelijk wordt gemaakt. In deze stap is een gezamenlijk beeld gevormd van de mogelijkheden op collectief en individueel niveau en de samenhang daartussen. Dit beeld geeft perspectief en enthousiasmeert voor vervolgstappen.
Stap 5: Schrijf een plan
In de laatste stap stellen de bedrijven op basis van het gezamenlijke beeld een concreet uitvoeringsplan op, met ondersteuning van de markpartijen. In het uitvoeringsplan staan verschillende tijdspaden. Zo wordt de korte termijn ingevuld aan de hand van concrete projecten en (voorbereidende) activiteiten. Voor de lange termijn worden ambities, doelstellingen en stappen geformuleerd. In het uitvoeringsplan wordt verder opgenomen welke partij wat zou moeten betalen op welke termijn. De uitvoeringsorganisatie wordt ook opgenomen in het uitvoeringsplan. De wens van de bedrijven kan bijvoorbeeld zijn om gezamenlijk een energiecoöperatie op te richten om collectieve projecten uit te voeren of om professionele ondersteuning in te huren om de bedrijven te ondersteunen.
Afhankelijk van de wensen van de bedrijven kan de oplevering van het uitvoeringsplan bijvoorbeeld plaatsvinden in vorm van een bijeenkomst met een handtekeningmoment, waar de pers voor is uitgenodigd. Daarnaast is er de mogelijkheid om het uitvoeringsplan direct te koppelen aan gebiedsbranding met gebruik van een communicatie-toolkit ter versterking van het vestigingsklimaat. In deze toolkit zitten communicatiemiddelen zoals een huisstijl, persberichten en een website.
Resultaten
- Afbakening van de opgave van de energietransitie naar CO2-neutraal. Een goede en snelle start met de kansen en belemmeringen bekend.
- Factsheet en kansenkaart van het bedrijventerrein met daarop overzichtelijk het inzicht en de kennis van de opgave.
- Regie en draagvlak voor het uitvoeringsplan. De betrokkenen zijn mede-eigenaar van hun eigen energietransitie op maat.
- Kansrijke ideeën waarvan een deel klaar is voor uitvoering op de korte termijn. De verschillende scenario’s zijn vertaald naar een realistisch planontwerp.
- Een haalbaar en onderbouwd uitvoeringsplan met duidelijke stappen en de organisatorische inrichting voor de uitvoering.
